Kolęda, bo tak zwyczajowo nazywana jest wizyta duszpasterska w takiej formie, jaką znamy dziś, znana jest stosunkowo od niedawna i trudno jednoznacznie określić, skąd ten zwyczaj się wziął. Już co prawda Mikołaj Rej wspominał o wizytach plebana u wiernych, ale nie ma innych wzmianek historycznych o tego typu zwyczajach.
Kalendy (callandae), czyli styczniowe odwiedziny znane już były w starożytnym Rzymie, gdyż właśnie w tym czasie ludzie mieli zwyczaj odwiedzania się i wspólnego śpiewania.
Wiadomo też, że wyraz - kolęda - który do Polski dotarł za pośrednictwem Czechów, oznaczał pierwotnie pieśń noworoczną, śpiewaną podczas odwiedzania z tej okazji wiejskich gospodarzy.
Kościół zaadaptował te ludowe zwyczaje, łącząc je z błogosławieństwem domów i głoszenie słowa bożego w uroczystość Trzech Króli. W związku z tym, że nie dałoby się tego dnia odwiedzić wszystkich, wizyta rozkładała się na czas poświąteczny.
Niemiecka i polska tradycja każe z okazji święta Trzech Króli napisać poświęconą kredą na drzwiach domów „K+M+B” (lub „C+M+B”) i datę roczną -od łacińskiego Christus mansionem benedicat lub polskiego -Chrystus Mieszkanie Błogosławi. MImo, iż drzwi oznaczamy w święto Trzech Króli, wypisywane święconą kredą litery wcale nie oznaczają inicjałów królów, czyli Kacpra ( Casper), Melchiora i Baltazara, jak sądzą niektórzy.
Jest to nawiązanie do wydarzeń Starego Testamentu - oznaczenie domów krwią baranka paschalnego miało chronić dom i jego mieszkańców od nieszczęścia, było także publicznym wyznaniem, do jakiej wspólnoty religijnej się należy.
Również chrześcijanie przyjmujący kapłana dają świadectwo swojej przynależności do Kościoła. Ten kolędowy zapis daje najbliższemu otoczeniu poznać: oto mieszkanie chrześcijanina – katolika.
wizyta duszpasterska
Wizyta duszpasterska w dobie koronawirusa
Dziś wizyta duszpasterska to nie tylko błogosławieństwo, ale przede wszystkim spotkanie duszpasterza z parafianami, które zwyczajowo odbywa się po świętach Bożego Narodzenia aż do święta Trzech Króli.
W 2020 z uwagi na trwającą pandemię koronawirusa wizyta księdza w domach parafian może wyglądać zupełnie inaczej ze względu na bezpieczeństwo epidemiologiczne.
Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, metropolita poznański abp Stanisław Gądecki 14 października wydał dekret, w którym zapowiedział odwołanie wizyt kolędowych w tradycyjnej formie -"zamiast odwiedzin przez duszpasterzy w domach należy zaprosić mieszkańców do kościoła w mniejszych grupach na wieczorną Mszę św. Szczególną intencją tej Mszy św. winna być modlitwa za zaproszonych danego dnia parafian" – wskazał apb. Gądecki.
Napisał, też, że "w czasie liturgii księża powinni wygłosić okolicznościową homilię oraz odmówić modlitwę błogosławieństwa nad zebranymi i pozostałymi w domach mieszkańcami, zwłaszcza chorymi, jak również poświęcić wodę, którą wierni zabiorą do domów". "Po liturgii należy poprowadzić kolędowanie oraz pogadankę, poruszającą także bieżące kwestie parafialne. Wskazane jest też rozdanie modlitwy do odmówienia w domach oraz książeczki kolędowej" – dodał abp.Gądecki.
Zwrócił też uwagę duchownym, by zachęcali wiernych do odprawienia w swoich domach celebracji liturgii rodzinnej, polegającej na skropieniu mieszkania wodą święconą i odmówieniu modlitwy, której tekst otrzymają w kościele.
Dodał też, że o tym, jak będzie przeprowadzona tegoroczna kolęda, decyduje biskup, a jego decyzja będzie uzależniona od sytuacji epidemiologicznej panującej na danym terenie - w wielu parafiach kolęda będzie więc wyglądała inaczej niż dotychczas.
Wyjaśniono też w w/w dekrecie, że jedną z proponowanych form, zachowując wszelkie zasady bezpieczeństwa sanitarnego może być:
-
zapraszanie wiernych z wyznaczonej części parafii (np. bloku, sąsiedztwa) na wspólną mszę św. w kościele,
-
wizyta duszpasterska na wyraźne i wcześniejsze zaproszenie parafian złożone w kancelarii parafialnej,
-
wizyta w tradycyjnej formie, w domu parafian, zwłaszcza w środowiskach wiejskich i małomiasteczkowych.
Jak zazwyczaj odbywają się wizyty duszpasterskie
Jak do tej pory tak i w tym roku ksiądz odwiedzi nas ( na nasze zaproszenie) w dni powszednie w godzinach popołudniowych, byśmy mogli spokojnie wrócić do domów po pracy. Zazwyczaj wizytę duszpasterską ksiądz wraz z ministrantami rozpoczyna o godz. 15:00, a kończy przed 22:00 - natomiast w soboty kolęda rozpoczyna się o godz. 8 00-9 00 i kończy we wczesnych godzinach popołudniowych.
Terminy odwiedzin duchownego w naszych domach są ogłaszane na Mszach Świętych. Informacje takie posiada również każda kancelaria parafialna czynna w określonych godzinach dla wiernych, a nawet takie informacje możemy przeczytać w internecie na stronie parafii czy tablicach ogłoszeniowych.
Podczas takiej wizyty następuje krótka modlitwa połączona z błogosławieństwem mieszkańców i ich domu, mieszkania, rozmowa z domownikami na tematy religijne i nie tylko oraz często wspólne kolędowanie.
Jak należy przygotować się do wizyty duszpasterskiej
Jeśli zdecydujemy się na wizytę naszego duszpasterza tradycyjnie w naszym domu, to jak powinniśmy się do tego przygotować?
Gdy kapłan przychodzi do nas z wizytą duszpasterską, którą potocznie nazywamy kolędą musimy zdawać sobie sprawę, iż jest to wydarzenie o charakterze religijnym i towarzyskim zarazem.
Warto zatem się do tego spotkania należycie przygotować -oto podstawowe warunki, by mogło ono przebiegać w sposób właściwy:
- przygotujmy odpowiednio nasz dom, mieszkanie tak, by nasz gość mógł bez przeszkód do niego dotrzeć – zapalmy światło na podjeździe, korytarzu, by bez problemu można było trafić do odpowiednich drzwi;
- jeśli jesteśmy posiadaczami zwierząt, zadbajmy o to, by nie przeszkadzały podczas wizyty szczekaniem, nadmierną ekscytacją- na czas kolędy zwierzęta należy zamknąć w innym pomieszczeniu;
- w pokoju, pomieszczeniu, w którym nastąpi spotkanie, powinien się znajdować biały obrus na stole, na którym należy ustawić zestaw kolędowy: Pismo Święte, krzyż, zapalone świece, wodę święconą i kropidło- zamiast kropidła można zastosować nawet gałązkę z drzewa, jeżeli nie wiesz gdzie kupić zestaw kolędowy - zobacz tutaj;
- zadbajmy o to, by wszyscy członkowie rodziny byli obecni podczas wizyty;
- wyłączmy telewizor, radio, telefon, by zarówno modlitwa jak i rozmowa z księdzem przebiegała bez zakłóceń;
- nie zapominajmy również o towarzyszących księdzu ministrantach – ich również zaprośmy do wspólnej rozmowy czy kolędowania;
- w dobie koronawirusa zalecane jest, by domownicy, duszpasterze jak i ministranci zaopatrzeni byli w maseczki ochronne na twarz i zachowali bezpieczną odległość od siebie – zadbajmy w naszych domach o bezpieczeństwo naszych rodzin jak
i naszych gości; - jeśli z jakichś względów nie możemy w wyznaczonym czasie przyjąć księdza do naszego domu a mamy takie życzenie, to możemy zaprosić duchownego w każdym dogodnym terminie, niekoniecznie w czasie około bożonarodzeniowym. Wystarczy
o tym poinformować parafię i zaprosić księdza na dogodny dla nas termin.
Podsumowanie
Wizyta duszpasterska to rodzaj spotkania kapłana z wiernymi z danej parafii służąca obopólnemu zapoznaniu się duchownego z parafianami i warunkami ich życia. To doskonały czas, byśmy poznali naszego proboszcza czy innych księży pracujących w danej parafii oraz byśmy poznali plany parafialne, jak np. rozbudowy świątyni, prac remontowych, planów uroczystości czy działań edukacyjnych.
Z kolei dla odwiedzających nasz księży jest to okazja do osobistego poznania swoich wiernych, ich warunków życia, zapoznanie się z problemami, radościami życia codziennego. Dla chorych, starszych, niedołężnych osób jest to okazja do porozmawiania z duchownym o swoich troskach, rozmyślaniach. Zazwyczaj księża ewidencjonują te informacje w kościelnych kartotekach, które posiadają przy sobie - wpisują w ni nasze dane, ilość mieszkańców, nasz wykonywany zawód i inne uwagi.
Należy wiedzieć, że kapłan, przez przyjęcie urzędu posługiwania duszpasterskiego, jest zobowiązany na mocy Kodeksu Prawa Kanonicznego do odwiedzania parafian celem wzajemnego poznania się. Czytamy tam: „proboszcz winien nawiedzać rodziny, uczestnicząc w troskach wiernych, zwłaszcza niepokojach i smutku oraz umacniając ich w Panu, jak również – jeśli w czymś nie domagają -roztropnie ich korygować” (kań. 529 § l KPK).
Tak więc zgodnie z tymi zapisami nasi duszpasterze odwiedzają nas wykorzystując tradycję kolędy w czasie okołobożonarodzeniowym -wykorzystajmy więc czas tej wizyty na wzajemne poznanie się.